Op het etiket van eierkoeken of mayonaise en ook in de kraam van de poelier op de markt; termen als vrije-uitloopeieren of scharrelkip duiken overal op. Logisch, want het is algemeen bekend dat consumenten diervriendelijker productiesystemen waarderen. Minder bekend is dat de termen voor kip- en eiproducten wettelijk beschermd zijn. Een tijdelijke werkgroep van het Marktprogramma VDP onderzoekt of de regels en procedures nog up to date zijn voor het vermarkten van vrije uitloop- en scharreleieren en scharrelvlees.
Het gebruik van benamingen zoals ‘scharrel’ voor kip- en eiproducten is wettelijk geregeld. De termen zijn als ‘handelsnormen’ vastgelegd in Europese verordeningen (zie kader onderaan dit artikel). Nationale overheden houden toezicht op de naleving van de regels hiervoor. In Nederland wordt dit uitgevoerd door de onafhankelijke organisatie COKZ (Controle Orgaan Kwaliteitszaken), in opdracht van het ministerie van LVVN.
Beschermd woord, geen beeldmerk
De oplettende consument ziet deze termen vooral bij tafeleieren. Die hebben een stempel met een cijfercode (eicode) die verwijst naar de betreffende handelsnorm. Er is geen officieel beeldmerk beschikbaar voor op de verpakking van vlees of eieren of verwerkte producten, zoals bij biologisch wel het geval is.
De wettelijke vereisten voor het gebruik van handelsnormen is opgezet voor het primaire pluimveebedrijf en één schakel verderop in de keten, namelijk het pakstation voor de eieren en de slachterij voor het vlees. Dat was toereikend in een tijd dat scharrel- en vrije uitloop nog alternatieve houderijsystemen waren, met een beperkt marktbereik.
Alle schakels van de keten
De situatie is inmiddels veranderd. Scharrel- en vrije uitloop-producten zijn doorgedrongen tot vrijwel alle afzetkanalen en verwerkte producten. Fabrikanten van mayonaise of eierkoeken, vleesverwerkers en horecakeukens willen graag laten zien dat ze deze producten uit deze diervriendelijke ketens gebruiken. Maar de vraag is of ‘de vlag de lading dekt’ voor de consument en of de regelgeving voor de borging voor de hele keten incl. verwerking (industrie en ambachtelijk) op een vergelijkbaar niveau is dan andere hedendaagse keurmerken voor dierlijke producten?
De tijdelijke werkgroep van het Marktprogramma VDP verkent of de controlesystematiek en borging toereikend is voor de huidige situatie en de toekomst. Het doel is kennis te verzamelen voor gerichte voorlichting en waar nodig voorstellen te doen voor verbetering van de borging in alle schakels van de keten.