Doorbraak ketenconcepten hangt op vergunningsprocedures

7 maart 2025 – Het ketenconcept Zonvarken bevindt zich in een spannende fase. De marktafzet is geregeld en varkenshouders willen omschakelen, maar moeilijkheden in de vergunningverlening stokken de voortgang. Dit is illustratief voor een bredere problematiek: vergunningverlening voor innovatieve concepten. Het Markprogramma VDP pleit voor een betere uitwisseling van kennis tussen vergunningverleners en een hogere prioriteit voor innovatieve ketenconcepten.

Het ketenconcept Zonvarken staat voor een kleinschalige, diervriendelijker en duurzamere manier van varkens houden. De stallen bieden veel ruimte, afwisseling en comfort. De varkens kunnen naar buiten wanneer ze dat willen. In een speciale weide als buitenuitloop kunnen ze zich uitleven met hun natuurlijke wroetgedrag. Biggen blijven langer bij de zeug en de varkens leven in vaste groepen en blijven bij elkaar tot ze slachtrijp zijn. Het systeem komt in aanmerking voor het hoogste niveau – 3 sterren – van het Beter Leven keurmerk. Behalve diervriendelijker is het systeem ook milieu- en klimaatvriendelijker. De (circulaire) voeding komt grotendeels van bijproducten.

Spannende fase
Het concept heeft een antwoord op verschillende maatschappelijke uitdagingen en oogst dan ook veel bewondering. Supermarktketen Jumbo wil het vlees graag verkopen. Dat is goed nieuws, het betekent ook dat er meer Zonvarken-bedrijven nodig zijn. Supermarkten kunnen namelijk van een product alleen maar een succes maken als het jaarrond beschikbaar is. Want consumenten worden alleen trouwe klanten als ze het product regelmatig tegenkomen in de winkel. Er is dus een stabiel aanbod nodig. Daarvoor moeten tenminste 12 en het liefst meer varkenshouders deelnemen. Want een Zonvarkenboerderij levert, met zijn extensieve productiesysteem, slechts twee keer per jaar varkens af.
De ontwikkeling van het concept bevindt zich nu in een spannende fase. Er zijn 15 boeren die graag willen meedoen. Voor de omschakeling naar Zonvarken moeten ze hun bedrijf veranderen en daarvoor moeten ze een nieuwe vergunning aanvragen. Dat blijkt een knelpunt. De procedures zijn taai en tijdrovend. Dat komt doordat Zonvarken-bedrijven in meerdere opzichten afwijken van standaardvarkenshouderijen en dat maakt het lastiger om te bepalen of ze voldoen aan de vergunningseisen. Extra complicerend is dat de vergunningsprocedures niet overal hetzelfde zijn. Ook blijkt de regelgeving regelmatig gedurende het vergunningsverleningstraject te veranderen, wat extra werkdruk betekent voor de vaak toch al onderbezette afdelingen bij provincies, omgevingsdiensten en gemeenten.

Bredere problematiek
DLV Advies heeft in een rapport de knelpunten in beeld gebracht, in opdracht van het ministerie van LVVN en het Marktprogramma VDP. Voor het marktprogramma is deze casus illustratief voor een bredere problematiek. Vergunningverlening aan innovatieve duurzamere concepten is een complex issue. Het is belangrijk hiervoor oplossingen te vinden, want ketenconcepten leveren een belangrijke bijdrage aan het realiseren van beleidsdoelen, op het gebied van onder andere dierwaardige veehouderij, klimaat en reductie van stikstof.
Tijdens de KetenKennisDialoog op 22 januari 2025 stond de Zonvarken-casus op de agenda, met bijdragen van coöperatie Zonvarken, vleesbedrijf Best Star Meat en DLV Advies. Deelnemers waren vertegenwoordigers van verschillende overheden (omgevingsdiensten, provincies en ministeries) en andere betrokkenen.

Een van de conclusies was dat innovatieve ketenconcepten als Zonvarken een gecoördineerde aanpak en een hogere prioriteit verdienen bij het verlenen van vergunningen. Het uitwisselen van kennis tussen verschillende regio’s is daarbij een waardevolle stap. De provincie Gelderland – die de meeste ervaring heeft met Zonvarken – bood aan om haar ervaringen met vergunningverlening voor stallen te delen.

KetenKennisDialogen
Het Marktprogramma VDP organiseert regelmatig KetenKennisDialogen (KKD), discussiebijeenkomsten over actuele complexe thema’s die de hele keten aangaan. Dit zijn open dialogen voor bedrijven, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en overheden.

Nieuwsbrief Marktprogramma VDP 
Wilt u op de hoogte blijven van nieuws, activiteiten en ontwikkelingen van het Marktprogramma? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief via het inschrijfformulier op onze website!